Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan ölkəsinin üzvü olduğu Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının öləziyən gücündən istifadə edə bilmədi və bu onu sürətlə yenidən Qərbin qucağına doğru sürüşdürdü.
Onsuz da KTMT nə Azərbaycan-Ermənistan sərhədinə, nə də Qarabağa birləşmiş kontingent göndərmək arzusu ilə alışıb-yanır, ola bilsin ki, təşkilatın patronu Rusiya haradasa qoşun yollamaqda maraqlı tərəf kimi çıxış etsin.
KTMT-nin öz üzvü olan Ermənistana vahid vücudun orqanlarından biri kimi yanaşmaması İrəvan üçün göydəndüşmə bəhanələr zənciridir.
Əlqərəz, KTMT-nin köməyindən məhrum olan Ermənistan Qərbə üz tutaraq yalvarıcı tərzdə xahiş edir ki, onlar sərhədə və ya Qarabağa qoşun göndərsinlər.
Regionda hərbi canfəşanlıqla bərkiyən Rusiya bunu özünün “qırmızı xət”lərinə meydan oxumaq kimi başa düşür, özü də belə təklifi səsləndirən forpost ölkə olduğundan Moskvanın İrəvana qəzəbi lap zilə qalxır.
Paşinyan, onsuz da, Ermənistanın hələ münaqişə zamanından bəri ürəyində arzu kimi saxladığı tezisi dilə gətirir, prinsipcə, onun NATO sülhməramlı kontingentinin bölgəyə gəlməklə bağlı xəyalı yeni fikir deyil.
Ancaq Moskva Rusiya-Ukrayna müharibəsinin Qərblə rəqabətdə özü üçün hansı nəticələr “bəxş edəcəyini” götür-qoy edir. Rusiya buna görə də Cənubi Qafqaza münasibətdə ovcunun içi kimi tanıdığı regionda maraqlarını yüksələn tempdə saxlamaq istəyir ki, digər bölgələrdəki itkiləri bura ilə kompensasiya etsin.
Yəqin ki, Cənubi Qafqaz teatrında Rusiyanın Qərb qarşısında həlledici məğlubiyyətindən danışmaq düz olmaz, hərçənd ki, Moskvada ehtiyatlılıq həmişə aktual xətt kimi saxlanılır.
Ukraynadakı müharibə Moskvanın bu ehtiyatlı mövqeyini bir qədər gücləndirir və hikkəli ambisiyalarının Qafqazdakı dövrə vurmaq qabiliyyətini çoxaldır.
Azərbaycan qarşısında məğlub Ermənistan isə Rusiyanın orbitindən qaçaraq Qərb dövlətlərinin sülhməramlı qüvvələrinin regiona gəlişini arzu edir.
Özü də Paşinyan Azərbaycan ərazilərində müvəqqəti yerləşdirilən Rusiya sülhməramlı kontingentini yuxarı qaldırıb yerə çırparaq bunu etməyə çalışır, görəsən, o düşünürmü ki, Moskvanın cavabı necə olacaq?
Paşinyanın beyin yarımkürələri ona hansı düşüncələri verir – bunu təsbit etmək çətindir, ancaq ümumi fonu bir informasiyanın izi ilə qurdalasaq, görürük ki, cənab baş nazir ya yanıldığını dərk etmir, ya da oyun oynayır.
Ermənistanın Rusiyanın qapazı altında olması Qərbin dərin strateji cövhəri üçün zərərli meyil deyil.
Çünki bu, Qərbə İrəvan vasitəsilə Moskvanın planlarını öyrənməyə münbit şərait yaradır.
Lakin burada hərə öz oyununu oynayır və mat vəziyyətdə qalan Ermənistan olur, bu mənada ki, İrəvanın Fransaya bel bağlaması da nəticəsiz qalır.
Ona görə ki, Fransa Rusiyanın Qərbdəki “agenti” kimi ad çıxarmağa namizəddir, çünki Ukraynadakı münaqişəyə baxmayaraq, Moskvanın Parislə əlaqələri elə də pis vəziyyətə düşməyib.
Bu, Rusiyaya imkan tanıyır ki, Fransaya sığınaraq kükrəyən Ermənistanın planlarını Parisdən öyrənsin, bunun müqabilində Kreml Qərbdəki gizli müttəfiqinə də Cənubi Qafqazda güzəştlər tanıyır.
Fransanın Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin normallaşmasında ikincinin yanında aşırı qərəzlə dayanması Rusiyanın ona “sənə imkan yaradıram, maraqlarını təmin etməyə çalış” dediyinin indikatoru kimi şərh edilə bilər.
Ancaq Rusiya Fransanı elə bir həddə qədər buraxır ki, o, regiona NATO sülhməramlılarının gəlişi mövzusunda Moskvaya qarşı cəbhədə dayanmasın.
Artıq çıxan bir informasiya bu fikri təsdiqləyə bilər. Ermənistan mediasının məlumatına əsasən, Fransa lideri Emmanuel Makron Nikol Paşinyanla danışıqlarda ona çatdırıb ki, İrəvan KTMT-dən çıxmamalıdır, ABŞ-nin Ermənistandakı səfirinin də baş nazirə eyni tövsiyəni etdiyi bildirilir.
ABŞ-nin adının da informasiya axınında hallanması yuxarıda dediyimiz tezisi qabarda bilər – Vaşinqton da İrəvanın Rusiyadan tam qopmasında maraqlı deyil.
Mövzunu Azərbaycanın nə istədiyi üzərinə gətirərək sonlandırmaq istərdik. Beləliklə, Azərbaycan:
1. Rusiya sülhməramlılarına etiraz etsə də, bura Moskva ilə daban-dabana ziddiyyətdə olan NATO-nun qoşun yeritməsinə imkan verməməyə çalışır. Çünki iki ziddiyyətli strateji maraqları olan qüvvənin hərbi kontingentinin regionda eyni anda mövcudluğu sülhyaratma prosesi üçün ciddi əngəllərdən birinə çevrilə bilər,
2. Türkiyə ilə strateji müttəfiqlik maraqlarından irəli gələn tezislər üzrə hərəkət edir və Ankaranın regionda tarazlayıcı qüvvə kimi güclənməsinə yardım edir,
3. NATO qüvvələrinin regiona gəlişi üçün şəraitin yetişmədiyini düşünür. Çünki NATO qüvvələri regiona ancaq bu halda gələ bilər: Rusiya qoşunları regiondan çıxır və sülh üçün təhdidlər qalır.
Amma bu versiya üzrə inandırıcılıq dərəcəsini artırmağa arqument yoxdur, çünki Kreml qoşunlarını çıxarsa belə, ona rəqib gücün regionda meydana çıxmaması üçün min bir oyundan çıxar;
4. Həm Rusiya, həm də Qərblə təmasları intensivləşdirərək bölgə üçün təhlükəli tendensiyaların önlənməsində təşəbbüskar kimi çıxış edir.
Aqşin Kərimov
Xeberal.az
