Türkiyə ilə Azərbaycanı birləşdirəcək Zəngəzur dəhlizi üçün konkret addımlar atılır. Layihənin Türkiyə tərəfindən təməli 2024-cü ildə qoyulacaq və gömrük nəzarəti Azərbaycanın səlahiyyətində olacaq.
“Haber Global” Asiya və Avropanı birləşdirəcək layihənin son detalları ilə bağlı məqalə dərc edib.
Məqalədə Türkiyə və Azərbaycanın birgə çalışdığı layihənin ilk təməlinin atıldığı bildirilib. Türk dünyası və Çinə uzanan, ticarət yolları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən layihənin təfərrüatı və bu istiqamətdə son yeniliklər 10 başlıq altında toplanıb.
Zəngəzur dəhlizi haradan keçir?
Bölgə adını Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Ermənistan arasındakı dağ silsiləsinin bir hissəsi olan Zəngəzur dağından götürüb və digər tərəfində həlledici qələbə ilə Azərbaycan ərazisi olduğu təsdiqlənən Qarabağ yerləşir. Dəhlizin Ermənistan hissəsinin şərqində, Bakı istiqamətində Mincivan və Horadiz yerləşir. Qərbdə isə Naxçıvandan İğdıra qədər uzanan yolda Ordubad və Vəlidağ şəhərləri var.
Türk dünyasında dəhliz ideyası ilk dəfə nə zaman gündəmə gəlib?
Türkiyə ilə Azərbaycan arasında yol əlaqəsi yaradacaq dəhliz ideyasının ərsəyə gəlməsinin tarixi 1920-ci ilə gedib çıxır. Dəhliz 1921-ci ildə Türkiyə ilə Sovet İttifaqı arasında imzalanan “Dostluq və qardaşlıq müqaviləsi”nin ən mühüm maddələrindən biri idi. Lakin Zəngəzur dəhlizi 2020-ci il Qarabağ müharibəsində Azərbaycanın qalib gəlməsindən sonra imzalanan Üçtərəfli Bəyanatın 9-cu maddəsi ilə konkretləşdi.
Dəhlizə hansı nəqliyyat xətləri daxil olacaq?
Ankaradan başlayan dəmiryol xətti Qars vasitəsilə Naxçıvana birləşir. Zəngəzur dəhlizi Azərbaycanın Naxçıvan bölgəsi ilə qərb rayonları arasındakı 43 kilometr məsafəni əhatə edir. Dəhlizin açılmasından sonra çəkiləcək dəmir yolu Ankara və Bakını birbaşa bir-birinə birləşdirəcək. Dəhliz dəmir yolu ilə yanaşı, magistral yolunu da ehtiva edir. Azərbaycan rəhbərliyi Zəngəzura birləşdiriləcək Əhmədbəyli-Horadiz-Mincivan-Ağbənd avtomobil yolunun inşasını həyata keçirir.
Türkiyə hansı xətləri inşa edir?
Türkiyə Naxçıvanın Vəlidağ hissəsinə qədər olan 158 kilometrlik xətti yeniləyir. Buradan sonra xətt Ermənistan sərhədinə qədər uzanır. Türkiyə şirkətləri həm magistral, həm də dəmir yolu tikintisini həyata keçirirlər. Dilucu, İğdır və Qarsa uzanan 224 kilometrlik xəttin tenderi də keçirilib.
Xəttin idarəçiliyi kimdə olacaq?
Azərbaycan xətt boyunca kommunikasiya şəbəkələri quracaq. Ölkə xətt üzrə gömrük prosedurları ilə bağlı işləri davam etdirir. Azərbaycanın bununla əlaqədar verdiyi son açıqlamada keçid məntəqələrində gömrük binalarının tikildiyi, yaxın vaxtlarda Azərbaycanın gömrüklə bağlı bütün işləri başa çatdıracağı bildirilib.
Ermənistan Zəngəzura necə yanaşır?
Zəngəzur dəhlizinin açılması Qarabağ qələbəsindən sonra Azərbaycan və Ermənistan arasında imzalanan Bəyanatda yer alır. Ankara və Bakı daimi sülhün təmin edilməsi və dəhlizin açılmasının Ermənistan əhalisinin də xeyrinə olacağını hər fürsətdə dilə gətirirlər.
İran dəhlizə necə yanaşır?
Ermənistanla danışıqlar prosesi davam edərkən dəhlizin İrandan da keçməsi məsələsi gündəmə gəlmişdi. İran administrasiyasının müxtəlif səviyyələrindən “regionda baş verən istənilən geosiyasi dəyişikliyin təhlükəsizliyə təhdid yaratdığı” ilə bağlı bəyanatlar verilmişdi. Ankaranın isə mümkün dəhlizlə bağlı İrana “qazan-qazan” nöqteyi-nəzərindən alternativlər təklif etdiyi bildirilir.
Xəttin inşası regionda hansı ölkələrə hansı üstünlüklər qazandıracaq?
Zəngəzur dəhlizi reallaşdığı zaman Türkiyə ilə Azərbaycan arasında quru və dəmir yolu nəqliyyatı ilə yanaşı, Türkiyə və Rusiya arasında da Azərbaycan üzərindən birbaşa xətt açılmış olacaq. Dəhliz Gürcüstan üçün də böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Zəngəzur dəhlizi niyə sərfəlidir?
Zəngəzur Çinin “Bir kəmər – bir yol” layihəsinin Orta Dəhlizində yer alır. Xətt ümumilikdə 4 256 kilometr məsafədə dəmiryolunu əhatə edir. Çin mallarının Orta Dəhliz vasitəsilə Qərbə daşınması vaxt baxımından böyük üstünlüklər verir. Zəngəzur dəhlizi isə bu xətt üzərində tranzit keçidi baxımından mühüm mövqedədir.
Layihə nə vaxt reallaşdırıla bilər?
Türkiyənin nəqliyyat və infrastruktur naziri Abdulkadir Uraloğlu dəhlizin ən gec 2028-ci ildə fəaliyyətə başlaya biləcəyini deyib.
Xeberal.az
