Gürcüstanın Baş naziri İrakli Qaribaşvilinin Siçuan əyalətinin mərkəzi Çenqduda Çin Sədri Si Cinpinlə görüşməsi iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlığın qurulması üçün yeni mərhələ kimi qiymətləndirilə bilər.
Qaribaşvili Çenqduda Çin lideri Si Cinpin və Pekində Baş nazir Li Çianla görüşdükdən sonra Gürcüstan və Çin birgə bəyanat yayaraq, münasibətlərini strateji tərəfdaşlığa yüksəltdiklərini elan ediblər.
Görüşlər əsnasında Çinin Gürcüstanı dost və yaxşı tərəfdaş kimi xarakterizə etməsi, beynəlxalq arenada proseslərin necə inkişaf etməsindən asılı olmayaraq, Tbilisiyə münasibətin dəyişməz qalacağını bəyan etməsi maraq doğurur.
Çinlə Gürcüstan arasındakı yeni dünya düzəninə uyğun isinişmə Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunun (Orta Dəhliz) paradiqmalarında xüsusi mövqeyə yerləşdirilməkdən xəbər verir.
Bunlar Çinin regional və qlobal iddialılıq səviyyəsini yüksəltməsinin müşayiəti ilə ortaya çıxan tablodur.
Tbilisi-Pekin xəttindəki sazlıq Azərbaycan üçün də müsbət siqnallardır, çünki Orta Dəhlizdə Azərbaycan və Gürcüstanın əhəmiyyəti Çinin gözündə böyükdür. İkinci bir məqam Zəngəzur dəhlizi layihəsinin Orta Dəhliz xəttinə inteqrasiya edilməsi modelidir, hərçənd ki, Gürcüstan “Zəngəzur”dan yan keçir.
Ancaq Çin üçün Gürcüstanın Zəngəzur dəhlizinə münasibətinin o qədər önəmi yoxdur, çünki Pekin özü həmin layihəyə strateji maraq göstərir.
Çin özünün qlobal yayılma arealı olan “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsünün imkanlarını Cənubi Qafqazda infrastruktur layihələrində göstərir, bundan sonra isə onun xarakterinə siyasi motivlərin aşkar hopdurulmasının şahidi ola bilərik.
Pekin Orta Dəhlizi özünün mənbə qismində çıxış etdiyi ticarət marşrutlarından biri kimi qeyd edir. Həmin layihə Çindən Mərkəzi Asiya, Cənubi Qafqaz və Türkiyə vasitəsilə Avropaya doğru yön alan marşrut xəttində Pekinin təsir alətlərini artırır.
Çin bunun effektivliyi üçün koordinasiyanın, potensialların artırılmasını marşrutboyu ölkələr üçün əsas prioritetlərə çevrilməsi sxemində qurur. Qaribaşvilinin Çini tərk etdikdən sonra Orta Dəhlizdə olan başqa bir ölkəyə – Qazaxıstana – yollanması yaxın günlərdə və aylarda Bakı, Ankara, Gürcüstan, Astana xəttində birgə danışıqların olacağına işarələr verir.
Bu marşrut üzrə strateji tərəfdaşlıq xətləri Avropa İttifaqının da Çinə göstərdiyi xoşməramlı niyyətləri ilə əlaqəli xüsusiyyətlərin inkişafı deməkdir. Deməli, daha geniş formatda, Avropa İttifaqının iştirakı ilə danışıqlar masası qurula bilər.
Ancaq Qərbin və dünyanın hegemon gücü olan ABŞ üçün bu xarakterin formalaşması məqbul deyil, artıq Gürcüstanda çıxan səslər Vaşinqton mərkəzli tezis kimi başa düşülə bilər.
Gürcüstandakı qərbmeyilli dairələrdə belə fikirlər var ki, Gürcüstanın Çin qarşısındakı öhdəlikləri boşdur, çünki Tbilisi NATO və Avropa İttifaqına inteqrasiyanın tərəfdarıdır.
Hərçənd ki, ABŞ-nin Tbilisidəki səfiri Kelli Deqnanın Gürcüstan-Çin əməkdaşlığına reaksiyası daha sönük olub. O, Qaribaşvilinin səfərini Gürcüstan üçün vacib hesab edərək Tbilisinin tərəfdaşlıqla bağlı seçimlərinə hörmətini ifadə edib.
Lakin bu bəyanat o qədər də səmimi notlara söykənmir, əslində, belə mövqe daha çox Avropa İttifaqının Çinə doğru əyilmiş mətnlərinin surəti kimi görünür.
ABŞ ondan ehtiyatlanır ki, Çin Avropa İttifaqını, Mərkəzi Asiyanı, Cənubi Qafqazı öz çətirində tutmaq üçün başını siyasi mübahisələrin həllinə də salsın.
Bu, Vaşinqton üçün ciddi çağırış olaraq qaldıqca isə Çin Cənubi Qafqazı öz orbitinə salmaqdan ötrü fəallaşacaq.
Çinin regionun digər iki ölkəsi ilə – Azərbaycan və Ermənistanla – danışıqlara başlayacağını proqnozlaşdırmaq olar.
Aqşin Kərimov
Xeberal.az
