Azərbaycanın detektiv yazıçısı, nasiri, publisisti Çingiz Abdullayevin doğum günüdür.
Yazıçı 1959-cu il aprelin 7-də Bakı şəhərində ziyalı ailəsində anadan olub. Çingiz Abdullayev dördüncü nəsil hüquqşünaslar nəslindəndir. Ata tərəfdən onun ulu babası hələ 1890-cı illərdə Bakıda vəkil köməkçisi olub. Atası Akif Abdulla oğlu Abdullayev Böyük Vətən müharibəsinin iştirakçısı olub. Naxçıvan Muxtar Respublikasında prokuror, Bakı şəhərində prokuror müavini, Azərbaycan Vəkillər Rəyasət Heyətinin sədri vəzifələrində çalışıb. Ç.Abdullayev 1976-cı ildə Bakıda 189 saylı şəhər məktəbini bitirib. 1976-1981-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin hüquq fakültəsində təhsilini davam etdirib.
Əmək fəaliyyətinə 1981-ci ildə Bakı istehsalat birliyində hüquq məsləhətçisi, böyük hüquq məsləhətçisi və şöbə rəisi kimi başlayıb. 1984-1986-cı illərdə Afrika, Asiya və Avropa ölkələrində ezamiyyətdə olub. Sonra Bakı şəhəri Əzizbəyov rayonu icraiyyə komitəsində şöbə müdiri, KP Qaradağ rayonu komitəsində təşkilat şöbəsinin təlimatçısı, siyasi-maarif kabinetinin müdiri vəzifələrində çalışıb. 1989-cu ilin fevralından Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının katibi olub. 1988-ci ildə Beynəlxalq təcavüz problemi barədə dissertasiya müdafiə edib, hüquq elmləri namizədi alimlik dərəcəsi alıb.
1989-cu ildə Polşanın Krakov Universitetinin fəxri professor olub. 1990-cı ildə H.Z.Tağıyev adına Xeyriyyə Cəmiyyətinin sədri, 1991-ci ildə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi seçilib. 1990-cı ildə Azərbaycan Demokratik Ziyalılar İttifaqı nəzdində olan milli akademiyanın doktorudur. 1991-ci ildə Beynəlxalq cinayət problemi barədə doktorluq dissertasiyası müdafiə edib. 1990-cı ildən Azərbaycan PEN klubunun vitse-prezidentidir.
Ədəbi fəaliyyətə tələbəlik dövründən başlayıb. 1983-cü ildən dövri mətbuatda oçerk, məqalə və detektiv janrda yazdığı hekayələrlə müntəzəm çıxış edib. Rus dilində yazıb-yaradır. İngilis və italyan dillərində sərbəst danışır. Əsərləri xarici ölkə xalqlarının dillərinə tərcümə olunub. Almaniyada, İrlandiyada, Fransada, Rusiyada kütləvi tirajla buraxılmış, 27 milyon nüsxədə olan 600-dən çox kitabı dünyada yayılıb. 200-dən çox kitabın müəllifidir. Kitabları dünyanın 32 dilinə tərcümə olunaraq nəşr olunub. Xidmətlərinə görə, “Qırmızı əmək bayrağı” ordeni və medallarla təltif olunub. Keçmiş SSRİ Yazıçılar İttifaqının nümayəndələri tərkibində 1978-ci ildə Çexoslovakiya, Yuqoslaviya, 1986-cı ildə Bolqarıstan, 1989-cu ildə Danimarka, 1989-cu ildə Polşada səfərdə olub. Çingiz Abdullayev 2009-cu il aprel ayının 7-də Azərbaycanın ədəbi həyatında fəal iştirakına görə, “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilib. 2014-cü ilin noyabr ayından İnterpolun fəxri səfiridir. 31 mart 2015-ci ildən “Neftçi” Futbol Klubunun Müşahidə Şurasının sədridir. Çingiz Abdullayev 30 sentyabr 2022-ci ildə keçirilən AYB-nin XIII qurultayında ona sual verən bir jurnalisti təhqir edib və o, buna görə sərt şəkildə tənqid edilib.
Çingiz Abdullayev yeganə azərbaycanlı yazıçıdır ki, rus dilində psixoloji və siyasi detektiv janrında əsərlər yazır. Ədəbi fəaliyyətə bir neçə lirik hekayə ilə, o cümlədən “Vals” (1981) və “Bir tikə çörək” (1981-1982) ilə başlayıb. Yazıçının ilk böyük əsəri – “Mavi mələklər” romanı 1988-ci ildə Bakıda işıq üzü görüb. Sonralar trilogiya – “Əclafların qanunu”, “Əclafların əqidəsi” və “Əclafların vicdanı” nəşr olunub. Çingiz Abdullayevin ssenarilərinin əksəriyyəti Azərbaycan dilində yazılıb.
2000-ci ildə İsveçin “Tresselit” (“Tresselit”) nəşriyyatı Abdullayevin “Qaranlıq simfoniyası” romanını nəşr edib. 2004-cü ildə Rumıniyada “Paidea” nəşriyyatı tərəfindən 5000 nüsxə tirajla “Dronqo” romanı, 2009-cu ildə isə “Günəş altında qaranlıq” romanı nəşr olunub. Tərcüməçi professor Dumitru Balandır. Çingiz Abdullayevin Estoniyada dörd kitabı nəşr olunub – “Mənim gözəl alibim” (2008), “Kabuslar tuneli” (2008), “Demək olar ki, inanılmaz qətl” (2010), “Öz dünyanı yarat” (2010).
Çingiz Abdullayevin üç romanı – “İdeal hədəf”, “Bütlərin yükü” və “Öldürməyə öyrədilmiş” romanları Fransanın “L’Aube” (“L’aube”; “Sübh”) nəşriyyatında çap olunub (2012–2015). “İdeal Hədəf” romanı daha əvvəl fransız dilində nəşr olunub. 2015-ci ildən Latviyanın “Juvetas” nəşriyyatı Çingiz Abdullayevin bir sıra romanlarını nəşr edib – “Bütlərin yükü” (2015), “Tənha ürəklərin evi” (2015), “Tərsinə çevrilmiş reallıq” (2016), “Qurban sindromu” (2016), “Alliqator xətti” (2017), “Həvəskarların arzusu”. 2003-cü ildə “AVE” nəşriyyatı müəllifin daha iki kitabını latış dilində nəşr edib – “Minillikdə bir dəfə” və “İcazə verilən səhv”.
“Avropanın əleyhdarları” romanı 2015-ci ildə Bosniya və Herseqovinada nəşr olunub. Xaricdə nəşr olunan digər romanlar arasında “İngilis Bulvarı” (Serbiya, 2019), “Transilvaniyaya Səyahət” (Polşa, 2016), “Oliqarxın Varisi” (Albaniya, 2006), “Əfsanə hüququ” (Ukrayna, 2010). Bolqarıstanda 1996-cı ildə “Herodun kölgəsi”, 2005-ci ildə “Adında şər” və “Adında xəyanət” romanları çap olunub. Yazıçının əsərləri toplu və jurnallarda rumın, belarus, macar və alman dillərində çap olunub.
Xeberal.az
