Bir müddətdir Azərbaycanın sonradan Avropaya və ümumilikdə dünya bazarına ixrac etmək məqsədilə Rusiyadan qaz alması barədə iddialar dolaşır. Bu söhbətlərin ortaya atılma səbəbi isə ötən ilin sonunda Rusiyadan bir milyard kubmetr həcmində qaz almaq üçün Azərbaycanla Rusiya arasında müqavilənin imzalanmasıdır. Lakin iki gün əvvəl Prezident İlham Əliyev sözügedən məsələyə diqqət çəkərək iddiaların Azərbaycana qarşı qarayaxmadan başqa bir şey olmadığını vurğuladı. Dövlət başçısı diqqətə çatdırdı ki, keçən müddətdə Azərbaycan həmin həcmin heç yarısını da almayıb.
Məsələ ilə bağlı Oxu.Az-a danışan neft və qaz məsələləri üzrə ekspert Dalğa Xatınoğlu bildirib ki, Avropa Birliyi get-gedə Rusiya qazından imtina etməyə başlayır və çalışır ki, 2027-ci ilə qədər Rusiyadan qaz alışını tamamilə dayandırsın. Ancaq bu o demək deyil ki, başqa ölkələr də Avropa Birliyinin sanksiyalarına qoşulmalıdırlar:
“Əgər biz statistikaya baxsaq, görərik ki, Rusiya Avropa Birliyinə 155 milyard kubmetr qaz ixrac etmişdi. Hələ də, az miqdarda olsa belə, Avropa Birliyinin Rusiyadan qaz aldığını görürük, hətta həcm o qədər az da deyil, 100 milyon kubmetrdir. Rusiyanın Avropaya qaz ixracının bir qolu Türkiyədən keçir. “TurkStream-2” adlanan bu qolun ildə 16 milyard kubmetr ötürücülüyü var və hələ də aktivdir. Doğrudur, Azərbaycanın ildə bir milyard kubmetr qaz alması üçün “Qazprom”la müqavilə bağlanıb. Bunu hətta artıra da bilərik. Amma bizim bu addımımız Avropa Birliyinə, Qərbə də heç bir problem yaratmır. Rusiyanın 2021-ci ildə 240 milyard kubmetr qaz ixracatı olub. 2022-ci ildə yarıya düşüb. Biz dünya bazarına bunun təsirini görürük. 2022-ci il fevral ayının 24-dən 2022-ci ilin sonuna qədər Rusiyanın 68 milyard dollar qaz ixracatı olub ki, onun yarısı Avropaya gedib. Ona görə də bunların əsassız iddialar olduğunu düşünürəm”.
Ekspert diqqətə çatdırıb ki, bu gün Azərbaycan təkcə Avropa Birliyinin deyil, Gürcüstan, Türkiyə kimi ölkələrin də qaz ixracatçısıdır:
“Əslində, məntiqlə Rusiyadan ucuz qiymətə qaz alıb-satmaq yaxşı fürsətdir. Bizim onu saxlamaq üçün yeraltı qaz anbarlarımız da var. Amma bunu etmirik. Təkcə bir nümunəm yetərlidir ki, belə bir addım atmadığımız sübuta yetsin. Məlumdur ki, yanvarın 1-dən İran Türkiyəyə qaz ixracatını 70 faiz azaldıb, hətta dayandırıb. Çünki İranın özündə qaz böhranı var. Əgər bizdə artıq qaz olsa, biz həmin qazı Türkiyəyə verərik. Ona görə də bu iddialar əsassızdır.
Əvvəldə də dediyim kimi, Azərbaycan istəsə, Rusiyadan qaz idxalını iki dəfə də artırar və bunu Avropa Birliyindən başqa, digər müştərilərinə satar. Sadəcə, lüzum görmürük. Bizim AB ilə müqavilələrimiz var və bu, yalnız “Şahdəniz-2”dən Avropanın üç ölkəsinə gedən ildə on milyard kubmetr qaz ixracatı ilə məhdudlaşmır. 10-a yaxın ölkə var ki, biz onlarla memorandum imzalamışıq. Yəni öhdəliklərimizin icrası üçün bir milyard elə də böyük həcm deyil. Boş yerə qara yaxmasınlar. Azərbaycana qarşı qınaqlar əsassızdır.
Digər bir tərəfdən də qeyd etməliyəm ki, Azərbaycanın Rusiyadan qaz alması beynəlxalq enerji bazarlarının təhlükəsizliyinə xidmət edir”.
Sayad Həsənli
Xeberal.az
