Bu gün ölkədə bəzi uşaqlar anadangəlmə eşitmə qüsuru ilə doğulurlar. Bu uşaqların hər kəs kimi normal həyata adaptasiyası üçün Koxlear implant vacibdir. Bu isə kifayət qədər bahalı cihazdır.
Məhz bu səbəbdən də bu problemlə qarşı-qarşıya gələn şəxslərə dəstək məqsədilə 2015-ci ildən etibarən Heydər Əliyev Fondu tərəfindən “Koxlear implantasiya” proqramının həyata keçirilməsinə başlanılıb. Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü ilə başlanılan proqramın icrası üzrə yerli və xaricdən dəvət olunan mütəxəssislərdən ibarət İşçi qrup yaradılıb.
Məsələ ilə bağlı cəmiyyətdə məlumat azlığını nəzərə alaraq, maarifləndirmək məqsədilə daha ətraflı məlumat paylaşmaq istədik.
Oxu.Az-ın əməkdaşı Koxlear İmplantlı Şəxslərə Sosial Yardım İctimai Birliyinin təsisçisi Mehriban Hüseynova ilə həmsöhbət olub. M.Hüseynovanın öz övladı da 14 yaşındadır və 10 ildir ki, koxlear implantlı uşaqdır.
O qeyd edir ki, Koxlear implant uşağının eşitməsini, insanlarla ünsiyyət qurmasını və özgüvəninin yaranmasına töhfə versə də, həddən artıq çox vəsait tələb edən prosedurdur:
“Koxlear implant sözün əsl mənasında möcüzədir. Biz bu Koxlear İmplantlı Şəxslərə Sosial Yardım İctimai Birliyini yenicə rəsmiləşdirmişik və bu birlik sayəsində uşaqların səsini rəsmi qurumlara çatdırırıq. Məqsədimiz bu problemlə qarşı-qarşıya olan ailələrə dəstək olmaq, uşaqların cəmiyyətə adaptasiyası üçün əlimizdən gələni etməkdir. Bu çox bahalı əməliyyatdır və Koxlear İmplant tam paketi üçün 30 min manat vəsait lazımdır. Mən bu problemi yaşayan valideyn olaraq öz övladımın qarşılaşdığı çətinlikləri, eləcə də digər valideynlərin övladlarının bu mövzuda olan problemlərini bir növ öz üzərimə götürmüşəm”.
M.Hüseynova deyir ki, çox insan koxlear implantın tam olaraq nə olduğunu bilmir:
“Bu texnologiya müasir avadanlıqlardan hesab olunur və cərrahi üsulla dəri altına qoyulur. Sinxronlaşdırmış texnika insan səsinin normal qaydada beyinə çatmasına köməklik edir. Əməliyyat üçün 30 min manat vəsait tələb edilir. 2015-ci ildən Heydər Əliyev Fondu, 2020-ci ildən isə İcbari Tibbi Sığorta Agentliyi bu xərcləri öz üzərinə götürüb. Əməliyyat paketi xərclərə daxil olsa da, əməliyyatdan sonrakı proseslər ailələrin öz büdcəsi hesabına həyata keçirilir. Üç-beş ildən sonra cihazda yaranan hər hansı problem eşitmənin ağırlaşmasına, bəzən təmiz itməsinə səbəb olur. Xüsusilə də bu problem qarşılaşan uşaqların azyaşlı olduğunu nəzərə alsaq, cihazla düzgün davranış qaydalarına əməl etmədiklərindən daha tez sıradan çıxır. Bu cihazın hissələri çox bahalıdır. Azərbaycanda bu hissələri pulsuz əldə etmək mümkün olmur. Bu səbəbdən koxlear implantlı uşaqların valideynləri birləşərək Koxlear İmplantlı Şəxslərə Sosial Yardım İctimai Birliyinin Fondunu yaratmışıq. Bizim uşaqlarımız sağlamlıq məhdudiyyətli şəxs kimi 18 yaşa qədər müavinət alırlar. Çünki elə bir dövlət müəssisəsi yoxdur ki, biz cihazın sıradan çıxan əsaslı hissələrini oradan əldə edə bilək. Həmin yaratdığımız fonda valideynlər uşaqların dövlətdən aldığı aylıq müavinətlərindən ianə kimi 20-30 manat ayırırlar. Bu fondda yığılan vəsait hesabına 270 uşağın cihazının sıradan çıxan əsaslı hissələri bərpa edilib. Qeyd edim ki, Koxlear İmplantlı Şəxslərə Sosial Yardım İctimai Birliyinə üzv olan valideynlərin yaratdığı fonda koxlear implantlı şəxsin valideyni olan 210 nəfər üzvdür. Kənar şəxslərin üzv olmasına, ianəsinə icazə yoxdur”.
Ümumilikdə koxlear implantlı şəxs valideyni olan 800-dən çox insan olduğunu deyən M.Hüseynova bu valideynlərin 600 nəfərinin müxtəlif qruplarda birlikdə mütəmadi informasiya mübadiləsində olduğunu deyir.
O deyir ki, bəzi valideynlər məlumatsızlıqdan qorxur və addım ata bilmirlər:
“Valideynlər bəzən bu problemlə qarşılaşanda hər şeyin sonu olacağını düşünürlər. Elə valideynlər var ki, uşaqları valideynlərindən daha aktivdir. Əməliyyata hazırlanma prosesinə hazırlıq özü də gərgin prosesdir. Bəzən uşaqlar əməliyyatdan sonra ilk dəfə səs eşitdikdə qorxurlar, bəziləri ağlayır, bəziləri gülür. Təsəvvür edin dünyaya gələndən müəyyən bir yaşa qədər heç bir səs eşitməyən biri anidən anasının, atasının səsini eşidir. Əməliyyatdan sonra uşaqların eşitmə sistemi sağlam insanın eşitmə sistemindən demək olar ki, heç fərqlənmir”.
M.Hüseynova sonda valideynlərin ən yaralı məqamına da toxunub:
“Koxlear İmplantla bağlı Heydər Əliyev Fondu çox böyük məsuliyyəti öz üzərinə götürüb. Cihazın özü bahadır, hissələri bahadır. Dəfələrlə mənim öz oğlumun cihazı xarab olub, təmir etdirmişik. Lakin uşaq deyir ki, əvvəlki qaydada aydın eşitmir. Bu da cihazın istismar müddətinin keçdiyini göstərir. Çünki bu cihazın fəaliyyətinin zəifləməsi uşağın nitq qüsurunun yaranmasına səbəb olur. Məktəbdə təhsildən qalır, cəmiyyətdən təcrid olunur.
Çox istərdik ki, bu cihazın istismar müddəti, cihazın hissələrinin və çətin vəziyyətdə heç olmasa, 5 ildən bir yenilənməsi üçün xüsusi dövlət proqramının hazırlanması ilə bağlı addım atılsın. Çünki bizim uşaqlarımız o cihaz olmadan həyatdan tamamilə təcrid olunurlar. Valideyn olaraq onların gələcəyini düşünürək dövlətimizin bu uşaqları ömür boyu nəzarətdə saxlamalarını istəyirik. Biz demirik ki, cihazların dəyişdirilməsini tam olaraq dövlət qarşılasın, valideynlərə bu işdə, yarıbayarı belə olsa, maddi dəstək olunsun. Biz də əmin olaq ki, sabah biz olmayanda övladlarımız dövlət qayğısından kənarda qalmayacaqlar. Hətta valideynlər 5 ildən bir cihazın dəyişdirilməsinin 1/5 hissəsini də qarşılaya bilərik. Amma cihazın istismar müddəti ilə bağlı müəyyən məqamda onların yeniləri ilə əvəz olunmasına ciddi ehtiyac yaranır. Çox istərdik ki, aidiyyəti qurumlar bu istiqamətdə dövlət proqramının hazırlanması ilə bağlı addım atsınlar və valideynlərdən dəstəklərini əsirgəməsinlər”.
Könül Cəfərli
Xeberal.az
